#iederkind: de mindset voor inclusie

Een woensdag in november, het zonnetje straalt en de Sint Janskerk in Maastricht loopt langzaam vol, twee keer maar liefst. Een goede opkomst tijdens de 7e editie van ‘Het kan wel’, een bijeenkomstenreeks over inclusief onderwijs. Het onderwerp leeft, daar twijfelt niemand meer aan. Waar iedereen die vandaag aanwezig is vooral naar verlangt, is verdieping en een antwoord op de vraag: “en hoe dan”? Pasklare antwoorden zijn er ook nu niet, wel een flinke dosis inspiratie en veel handreikingen voor hoe het ook zou kunnen.

Samen met ouders

De eerste spreker is Mariëtte Lusse. Als lector lector Kinderarmoede en lector Samenwerken met ouders doet zij een pleidooi voor de stelling ‘Inclusie werkt alleen in samenwerking met ouders’. Door de wereld van thuis en school met elkaar te verbinden zet je in op ouderverbondenheid. Niet te verwarren met ouderbetrokkenheid, ook belangrijk maar wel degelijk iets anders. Mariëtte geeft een vijf stappenplan waar je als school en team voor moet zorgen om dit te bereiken. Het kennen van de thuisomgeving van de leerling en het op orde hebben van je eigen organisatie. Ook een wederkerige relatie en de pedagogische samenwerking worden benoemd en tot slot het herkennen van risicosituaties. Belangrijk is dat je dit met alle ouders van leerlingen doet. En niet alleen als er iets aan de hand is, juist ook de mooie en goede berichten deel je. Samen heb je het beste voor met het kind en het laatste wat je wil is dat school alleen contact zoekt ‘als het niet goed gaat’.

Van wetenschap naar praktijk

De praktische vertaalslag maakt Mariëtte Lusse en haar team met de online gereedschapskist die beschikbaar is. Op basis van promotieonderzoek stelden ze onder andere het Handvat samenwerken met ouders aan kansengelijkheid voor kinderen samen. Een rijk overzicht met tips en trucs gestoeld op wetenschappelijk onderzoek en kennis op basis van ervaring en uit de praktijk.

Vorm een bende

Meer tips en inspiratie volgen van de tweede spreker, Sofie Sergeant. Met een heleboel pakkende oneliners weet zij de aanwezigen te enthousiasmeren en de mindset verder te stimuleren om er voor élk kind te willen zijn als school. Inclusief onderwijs is een verhaal van samen, doe niets alleen en ‘vorm bendes’ is haar oproep. Hiermee sluit ze naadloos aan bij de boodschap van de vorige spreker die de samenwerking tussen ouders en school uitlichtte.

De kunst van het vakmanschap

Het verhaal van Sofie is bovenal ook een ode aan de ambacht van het onderwijs. Immers, wat goed is voor kinderen in het speciaal onderwijs is heel vaak goed voor álle kinderen. Zet daarom in op collectief goed onderwijs, niet op perfecte maatwerkarrangementen. Maak de transitie van casus naar context. Die gezamenlijke aanpak is soms heel fijn en soms lichtelijk frustrerend en ook dat hoort erbij aldus Sofie. Als je in het onderwijs werkt moet je kunnen ‘verkeren’ in situaties waar je het niet meteen weet, dat is normaal. Oftewel: “onderwijs is geen Disneyworld”.

Rond je rond de kerk

En dan is het tijd voor een goed gesprek. Met de vraag ‘Wat is voor jou ingewikkeld? En hoe zie ik dan aan jou dat je stress hebt’? wordt het gezelschap naar buiten gestuurd. Voor een kop koffie aan het Vrijthof en een dialoog met je collega(’s). Wandel en heb het erover, vind de mensen waar je het samen  mee moet doen en ontdek van elkaar hoe je erin staat. Een belangrijk gegeven als het gaat om verder te komen met inclusief onderwijs. Weet wie welke kennis en ervaring in huis heeft en kom uiteindelijk tot een betere samenwerking.

Kaders en modellen

Terug binnen in de Sint Jan gaat Sofie Sergeant verder met haar verhaal, gebaseerd op transdisciplinaire samenwerking waar wetenschap, kennis en ervaring bij elkaar komen. Ze benoemt kaders als topographical teaching, het kruispuntdenken van (Crenshaw) waarbij je niet labelt op een aspect maar “labelt met een komma”: ‘Hoe kan ik dit met mijn…’ of ‘Hoe kan ik dit beter met mijn….’  en de cirkel van veerkracht die geldt voor elk mens en zelfs vertaald kan worden naar de collectieve veerkracht van een team. Ook gaat het over inclusief taalgebruik, taal doet ertoe. Vermijd probleemtaal denk niet in uitsluiting en kies voor inclusieve pedagogiek en het uitgangspunt ‘het ligt nooit aan het kind’. Ze eindigt haar lezing met een bekende spreuk vanuit een ander perspectief “It takes all children to raise a village”.

Een bevlogen en inspirerend verhaal dat smaakt naar meer en vooral een volgende stap in het verhaal van ‘Het kan wel’!

Lees- , kijk-  en luistertips

• Presentatie van de bijeenkomst Het kan wel op 5 november met zowel de dia’s van Mariëtte Lusse als Sofie Sergeant.
• Het boek Inclusief gedrag van Gijs van Gemert, Karlieneke Speijers en Sofie Sergeant.
• Dialoogkaarten inclusief onderwijs | Hogeschool Utrecht.
• Openbare les van Sofie Sergeant op 13 maart 2026 (ook online te volgen).
• De gereedschapskist voor een betere samenwerking met ouders van Mariëtte Lusse en collega’s: www.hr.nl/gereedschapskist

Het kan wél is een terugkerend evenement over inclusief onderwijs dat het Samenwerkingsverband passend primair onderwijs Maastricht en Heuvelland en andere onderwijscollega’s uit de regio samen organiseren.